آموزش و بهسازي كاركنان دولت در ايران با نگاه ويژه به بخش كشاورزي
(ويرايش سوم)
فصل چهارم :
گستره فعاليت هاي آموزش و بهسازي كاركنان در دنيا
بخش اول
محمد حسن محقق معين
شهریور 1383
info@moein.net
سرفصل مباحث فصل:
· گستره موضوعي آموزش كاركنان
· مسائل آموزش كاركنان
· فعاليت شوراي محلي در آموزش كاركنان
· فعاليت دولت در آموزش كاركنان
· نتیجه گیری از مباحث فصل
· فهرست منابع و ماخذ فصل
گستره موضوعي آموزش كاركنان
يكي از راههاي شناخت موضوعات علمي، كاويدن عرصههاي گفتگوي عالمان در موضوعات علمي است. مهمترين و يا يكي از مهمترين عرصههاي گفتگوي عالمان ارائه نتايج تحقيقات آنهابصورت مقالات در مجلات علمي است. با گستردگي موضوعات علمي، تعداد مجلات نيز در حوزههاي موضوعي مربوطه افزايش مييابد؛ تا امكان درج يافتههاي پژوهشگران وجود داشته باشد. در خصوص آموزش كاركنان نيز مجلات علمي در خارج از كشور بويژه در آمريكا و اروپا مرتباً منتشر ميشود. يكي از اين مجلات "مجله British Journal of In-service Training ميباشد. در شماره 1 از دوره بيست و سوم اين مجله كه در سال 1997 منتشر شده است، مالكولم لي (Malcolm lee) استاد دانشكده بريتون هال، مقالهاي فرا تحليلي نوشته است. در اين مقاله، لي به مرور موضوعي مقالات درج شده در 22 شماره قبلي اين مجله پرداخته و تحليلي از چگونگي گسترش موضوعات مقالات منتشر شده در اين مجله ارائه داده است. بدون وارد شدن در جزئيات طرح شده در اين مقاله، با تحليل كمّي مختصري از اين فراتحليل كيفي، حوزه مفهومي گسترده آموزش كاركنان در يكي از مجلات علمي را به تصوير ميكشيم. به اميد اينكه روزي در كشور ما نيز شاهد پيدائي مجلات علمي و چاپ مقالات ارزنده علمي در حوزه آموزش كاركنان باشيم. بين سالهاي 1971 تا 1997 در 22 سال انتشار اين مجله كه احتمالاً 88 شماره از آن چاپ شده، تعداد 588 مقاله منتشر گرديده است. در جدول 1-4 توزيع فراواني و درصد قلمرو موضوعي مقالات نشان داده شده است.
جدول 1-4: قلمرو موضوعي مقالات آموزش كاركنان در يك مجله علمي
قلمرو موضوعي مقاله |
فراواني |
درصد |
آموزش از راه دور |
8 |
3/1 |
آموزش بدو خدمت |
18 |
3 |
آموزش چند فرهنگي |
7 |
2/1 |
ارزشيابي |
37 |
3/6 |
اثربخشي معلم |
21 |
6/3 |
برنامهريزي |
12 |
2 |
بهبود برنامه درسي |
40 |
8/6 |
بهبود شغلي |
26 |
4/4 |
بورسهاي آموزشي |
4 |
7/0 |
بودجه آموزشي |
4 |
7/0 |
تحقيق |
70 |
9/11 |
تمركز بر مدرسه |
12 |
2 |
حمايت از آموزش عالي |
7 |
2/1 |
حوزههاي موضوعي تدريس |
40 |
8/6 |
خدمات مشورتي |
5 |
9/0 |
خط مشي گذاري |
75 |
75/12 |
ديدگاهها و فعاليتهاي خارج از انگلستان |
20 |
4/3 |
دورههاي كوتاه مدت |
4 |
7/0 |
رايانه و فناوري اطلاعات |
7 |
2/1 |
رقابت |
9 |
5/1 |
روششناسي آموزش ضمن خدمت |
33 |
6/5 |
كارآموزي |
7 |
2/1 |
گروه مشاوره |
1 |
17/0 |
مديريت |
41 |
97/6 |
مسائل مشاورهاي |
2 |
34/0 |
موضوعات رسانهاي |
10 |
7/1 |
مشاركت |
8 |
3/1 |
مدرسه محور |
21 |
6/3 |
مراكز معلمان |
19 |
2/3 |
نيازهاي ويژه آموزشي |
12 |
2 |
هماهنگي |
1 |
17/0 |
جمع |
588 |
100 |
588 مقاله منتشر شده در مجله آموزش ضمن خدمت در 31 قلمرو موضوعي بوده است. اكثريت مقالات منتشر شده در 5 موضوع اصلي ميباشد. تحقيقات و ارزشيابي آموزشهاي ضمن خدمت 18 درصد از مقالات را به خود اختصاص داده است. موضوع مهم بعدي خط مشي گذاري در آموزش ضمن خدمت است كه به تنهائي حدود 13 درصد از مقالات را به خود اختصاص داده است و سه موضوع بعدي كه عبارت از مديريت، بهبود شغلي و حوزههاي موضوعي تدريس بودهاند هر كدام حدود 7 درصد از مقالات را به خود اختصاص دادهاند و 48 درصد از مقالات باقيمانده نيز در 26 قلمرو موضوعي ديگر بوده است. موضوعاتي مانند مشاوره و هماهنگي كمترين مقالات را به خود اختصاص دادهاند.
مسائل آموزش كاركنان
يكي ديگر از راههاي شناخت و گسترش موضوعات علمي، گفتگوي رو در روي عالمان با يكديگر است. در اين گفتگوها كه تحت عناوين: سمينار، كنفرانس، ميز گرد، همايش، نشست و امثال اينها به طور ادواري برگزار ميشود؛ متخصصان، نقطه نظرهاي حاصل از پژوهشهاي علمي و تجربياتشان را با يكديگر در ميان گذاشته و راه حلهايي براي كاربرد علم در عمل و يا گسترش حيطه موضوعي علم در شعب گوناگون ارائه مينمايند. در يكي از اين گردهمائيها كه تحت عنوان "نمايشگاه راه حلهاي آموزش كاركنان" ( Training Solution Show ) در سال 1999 در كشور انگلستان برگزار شده است؛ بيش از 500 نفر از مسئولان و متخصصان آموزش كاركنان اين كشور به بررسي بازتابهاي تكنولوژي اطلاعات در آموزش كاركنان پرداختهاند. برگزار كنندگان اين نمايشگاه با كمك يكي از گروههاي پژوهشي در طي برگزاري نمايشگاه از طريق پرسشنامه به بررسي ديدگاه متخصصان شركت كننده در خصوص مسائل جاري آموزش كاركنان در اين كشور پرداختهاند. در اين قسمت به مرور نتايج اين تحقيق كه چكيده نظرات 500 نفر از متخصصين آموزش كاركنان در كشور انگلستان در سال 1999 ميلادي است؛ ميپردازيم.
تيم پيكلز (Tim pickles) گزارشي از نتايج اين تحقيق، نوشته است. پيكلز با اشاره به اينكه اغلب شركت كنندگان در نمايشگاه، پرسشنامههاي تحقيق را كامل كردهاند افزوده است كه تجزيه و تحليل نتايج، تصويري استثنائي از روندها و مسائل متعددي كه دنياي آموزش و بهسازي را در كشور انگلستان تحت تأثير قرار داده؛ ارائه كرده است. ديدگاههاي چنين گروه نمونه مورد مطالعهاي، بايد جدي گرفته شود وقتي كه به موقعيت كاري آنها توجه نمائيم:
42 درصد از پاسخگويان، مديراني هستند كه اختيار تخصيص بودجه آموزشي ساليانه تا 50 هزار دلار را در سازمانهاي خود كه بيش از 500 كارمند دارد؛ را بعهده دارند. 18 درصد از آنها عضو هيأت مديره سازمانهاي خود بوده و 50درصد از از پاسخگويان سابقهاي طولاني در فعاليتهاي آموزش و بهسازي دارند. (Pickles,1999)
پيكلز يافتههاي اين تحقيق در خصوص مسائل آموزش كاركنان را در پنج عنوان خلاصه كرده است كه عبارتند از:
(1) عضويت در انجمنهاي حرفهاي و علمي،
(2) رشد تأثيرات فنّاوري،
(3) ارزشيابي آموزش و بهسازي كاركنان،
(4) بهترين نوع ارائه آموزش، و
(5) اولويتهاي آينده دست اندركاران آموزش كاركنان.
با توجه به اهميت اين عناوين ذيلاً به بيان آنها ميپردازيم.
بخش دوم این فصل را در اینجا بخوانید